Door Jeroen Bootsman - Vorig jaar overleed Leonie Kooiker. De bekende schrijfster van jeugdliteratuur woonde in Papendrecht.

Leonie Kooiker (Markelo 1927 – Papendrecht 2020) was schrijfster van literatuur vol humor en ironie voor kinderen die weten wat ze willen. Haar boeken zijn nogal wat kwalificaties ten deel gevallen: de zoekende mens beschrijvend, spannend, avontuurlijk en humoristisch, gek, eng, lief, werkelijkheid en fantasie op volkomen aannemelijke wijze in elkaar overlopend en bevolkt door gewone kinderen en oude excentrieke mensen. Haar liefde voor de niet door de mensheid aangetaste natuur is een in het oog springend element in haar werk. Dat blijkt uit fantasievolle beschrijvingen die alleen al haar debuut zo kleurrijk maakten. Denk aan zich achter bosjes hei en jeneverbes ophoudende trollen, rare aardmannetjes en dunne nevelwezens en kinderen.

De tekst gaat onder de foto verder.

Leonie Kooiker tijdens de bekendmaking van de Prijs voor Kinderboek 1971 in Amsterdam. @ Joost Evers

Altijd weer willen lezen

Kooiker komt over als een schrijfster die boven alles haar lezers wil verwennen met sprankelende jeugdboeken die voor het leven beklijven. Het soort boeken dat mensen nogal eens kwijtraken, om er op een dag achter te komen dat ze waarschijnlijk per ongeluk bij de tweedehands boekhandel terecht zijn gekomen. Het soort boeken dat liefhebbers altijd weer willen lezen, een mensenleven lang en zonder dat het gaat vervelen. Het soort boeken dat je later als volwassene gewoon weer opnieuw aanschaft, desnoods in herdruk. Om jezelf opnieuw in een boeiend verhaal te verliezen en je weer een beetje kind te voelen.

Het Malle Ding van Bobbistiek (1970) is zo'n boek dat domweg níet weg te leggen valt. Met een beetje kunst- en vliegwerk lees je gewoon almaar door tot de allerlaatste punt op de allerlaatste bladzijde. Onder het eten, op het toilet en in de klas. Een tot de verbeelding sprekend verhaal over kinderen met een avontuurlijke inslag, die van een mysterieuze, kleiachtige substantie een vliegtuigje bouwen waarmee ze echt kunnen vliegen, wat hen in allerlei buitengewone situaties doen belanden. Dat wat zich later als een 'Kooiker-recept' zou ontwikkelen, openbaart zich in dit boek al als haar typerende schrijf- en vertelstijl, die later zo representatief zou blijken voor haar imposante oeuvre dat rond de zestig titels telt.

'Een klein kind, daar heb je niets aan'

Gewone, herkenbare mensen krijgen van de schrijfster door geestige karakterschetsen op een humoristische manier gestalte. Bijvoorbeeld: 'De jongste broer heet Huib; die kan als het nodig is ontzettend hard schreeuwen' en 'Ze hebben ook nog een zusje, een dikkerdje met witte haartjes, Annelietje. Maar dat is een klein kind, daar heb je niets aan.' Beschrijvingen van locaties waar het verhaal zich afspeelt, zuigen de lezers direct het verhaal in. Zoals: 'De grote rivier, waardoor al het water van de Rijn en de Maas naar Rotterdam stroomt' en 'Het huis waar ze wonen is hoog en oud en ruim, met donkere doorkruipkasten en een schommel in de huiskamer.'

Kooiker, getrouwd met de Papendrechtse huisarts Gerard Kooyker, liet haar eigen gezin en woonplaats model staan voor haar debuutroman. Zijzelf, haar kinderen en haar echtgenoot zijn prominent in het boek aanwezig. De namen van de kinderen nam ze over. Haar dochter was weinig gelukkig met de manier waarop Annelietje in het begin werd beschreven. 'Ze heeft er echt verdriet van gehad'', vertelt Kooiker verontschuldigend tijdens een interview. Maar dertig bladzijden verderop maakt ze het helemaal goed. Annelietje is weliswaar klein, maar beschikt over onvermoede kracht als ze de eivormige helikopter mag dopen met limonade. 'Toen slingerde ze het flesje priklimonade met zoveel kracht tegen het ei, dat ze bijna van haar stoeltje viel.'

De tekst gaat onder de afbeelding verder.

Plooibaarder dan verwacht

De moeder in het verhaal is er typisch zo'n eentje waar je als kind onvoorwaardelijk van houdt, maar die op bepaalde momenten net niet in staat is zich te verplaatsen in kinderfantasieën. Dat blijkt uit een dialoog als deze: 'Moeder, mag ik hout kopen?', 'Ja.', 'Mag ik dan geld?', 'Nee, .....'. Niet voor niets vroeg de uitgever haar een passage te veranderen waarin de moeder mee ging vliegen, want dat zou in een dergelijk kinderboek niet logisch zijn. Maar Kooiker weet die ontwikkeling in het verhaal uiterst aannemelijk te maken door personages neer te zetten, die allengs plooibaarder worden dan verwacht. Want zeg nou zelf, er bestaat toch geen moeder die een spannende uitdaging op lange termijn kan weerstaan?

Het boek viel zeer in de smaak want de debuterende schrijfster mocht er een jaar later de Gouden Griffel voor in ontvangst nemen. 35 jaar na de uitgave van Het Malle Ding van Bobbistiek is het boek bewerkt tot een familiemusical. De productie was in het kader van Papendrecht 900 (in 2005) te zien in het Papendrechtse theater De Willem. 'Ik ga naar beide voorstellingen', zei de schrijfster destijds. 'Ik heb al wat extra kaarten gekocht.'

Specificaties

Leonie Kooiker - Het malle ding van bobbistiek
ISBN 9789021681122
Gebonden € 14,99
Uitgeverij Ploegsma
160 pagina's

Klik hier om het boek te bestellen.